Το DiSEqC™ (Digital Satellite Equipment Control) είναι ένα πρωτόκολλο επικοινωνίας δορυφορικού δέκτη - δορυφορικής κεραίας.

Η ιδέα του DiSEqC™ είναι να χρησιμοποιηθεί το ομοαξωνικό καλώδιο της καθόδου από το κάτοπτρο, για να μεταφερθούν εντολές από το δορυφορικό δέκτη αρχικά στα LNB και αργότερα (με τις νέες εκδόσεις του πρωτοκόλλου) και σε κατάλληλο μοτέρ που θα κινεί το δορυφορικό κάτοπτρο στο τροχιακό τόξο δορυφορικής λήψης.

Ιστορία του DiSEqC™

Με την εμφάνιση των πρώτων συστημάτων δορυφορικής λήψης, ο δέκτης έπρεπε να παρέχει την απαραίτητη τάση των 18 νοlt για την λειτουργία του LΝΒ, ενώ η επιλογή της πόλωσης επιτυγχάνονταν με την χρήση ενός επιπλέον μηχανικού συστήματος (μηχανικός πολωτής). Αργότερα τα LΝΒ ενσωμάτωσαν την επιλογή αλλαγής της πόλωσης και οι δέκτες απόκτησαν δύο τάσεις 14-18 νοΙt, με τις οποίες έδιναν εντολή στο LΝΒ να αλλάξει πόλωση. Όταν η προστέθηκε η υψηλή μπάντα στην δορυφορική λήψη δημιουργήθηκε ένα νέο σήμα 22 ΚΗz το οποίο άλλαζε στο LΝΒ τις δύο μπάντες μεταξύ τους (χαμηλή και υψηλή). Το επόμενο βήμα ήταν κάποιο σήμα για εναλλαγή μεταξύ των διαφορετικών LNB.
Η EUTELSAT σε συνεργασία με την PHILIPS δημιούργησαν το Digital Satellite Equipment Control ή σε συντομογραφία DiSEqC™ που βασίζεται σε μία «ψηφιακή» έκδοση του σήματος 22 ΚΗz. Ενώ δηλαδή μέχρι εκείνη την εποχή το σήμα των 22 ΚΗz είχε δύο καταστάσεις (ανοικτό ή κλειστό), το DiSEqC™ στέλνει και εντολές χρησιμοποιώντας τα 22 ΚΗz εκπέμποντας παλμούς διαφόρων χρονικών ορίων και εύρους μέσα από το καλώδιο. Ένα μήνυμα DiSEqC™ αποτελείται από 4 bit bytes. Τη διαμόρφωση, τη διεύθυνση, την εντολή και τη πληροφορία (αν είναι απαραίτητη), που στέλνονται μέσα σε 53 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Η λύση που έδωσε η εμφάνιση του πρωτοκόλλου αυτού ήταν πολύ σημαντική αφού στηρίχτηκε απλά σε ανάπτυξη του software πάνω στο υπάρχον hardware (κυκλώματα) δηλαδή στους υπάρχοντες δέκτες και στις υπάρχουσες καλωδιώσεις χωρίς τίποτα να χρειαστεί να αλλάξει. Το κόστος της όλης αναβάθμισης ήταν πολύ μικρό σε σχέση με το αποτέλεσμα που πρόσφερε. Οι κατασκευαστές των δορυφορικών συστημάτων 18 μήνες μετά από την εμφάνιση του, δέχτηκαν και έκαναν χρήση του πρωτοκόλλου DiSEqC™ στους δέκτες τους και στα βοηθητικά εξωτερικά κυκλώματα των εγκαταστάσεων. Παράλληλα το σύστημα ήταν ανοικτό σε οποιαδήποτε αναβάθμιση ώστε να καλύψει οποιαδήποτε ανάγκη θα παρουσιαζόταν στο μέλλον. Τα βασικό προτέρημα του είναι ότι αύξησε την δυνατότητα για παρακολούθηση περισσότερων τηλεοπτικών προγραμμάτων από διαφορετικούς δορυφόρους με ελάχιστο κόστος.

Τα πρωτόκολλα DiSEqC™

Υπάρχουν τρεις διαβαθμίσεις του πρωτοκόλλου, ενώ υπάρχει πρόβλεψη για εμφάνιση και περισσοτέρων ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς.

• Το mini DiSEqC™ ή αλλιώς DiSEqC™ Tone Burst
•  το DiSEqC™ level 1.x (μονής κατεύθυνσης / επικοινωνίας) και το
•  DiSEqC™ level 2.x (με κανάλι επιστροφής).

DiSEqC™ Tone Burst (mini DiSEqC™)
Το mini DiSEqC™ επιτρέπει την μεταγωγή μεταξύ δύο LNB και έτσι την λήψη από δύο δορυφόρους. Το σήμα των 22 ΚΗz χρησιμοποιείται και επαυξάνεται με κάποιο επιπλέον ηχητικό σήμα. Για την θέση Α τα 22 ΚΗz στέλνονται από την γεννήτρια mini DiSEqC™ συνεχώς, ενώ για την θέση Β στέλνονται διακοπτόμενα. Οι δέκτες οι οποίοι κάνουν χρήση του mini DiSEqC™ μπορούν να ελέγξουν διακόπτες των επιπέδων (level) 1.0 και 2.0 σε συνεργασία με τα υπάρχοντα «κλειδιά - σήματα» των 14/18 νοΙt και 22 ΚΗz.

DiSEqC™ 1.0
Κάνει χρήση ολόκληρου του σετ εντολών του πρωτοκόλλου DiSEqC™ στέλνοντας εντολές για έλεγχο πολικότητας, μπάντας συχνοτήτων, θέσης δορυφόρου λήψης όλα σε ένα ολοκληρωμένο σήμα. Aποτελεί την απλούστερη μορφή DiSEqC™ level 1.x και επιτρέπει χρήση 4 LNB (μέσω switch), και επομένως τη λήψη έως και τεσσάρων δορυφόρων, με συνδυασμό σταθερών κατόπτρων (η παράκεντρων LNB). Είναι μίας διεύθυνσης επικοινωνίας, δηλαδή οι εντολές φεύγουν από τον δέκτη και διανέμονται στα περιφερειακά κυκλώματα μέσω της ήδη υπάρχουσας εγκατάστασης. Αν στην εγκατάσταση υπάρχουν εγκατεστημένα περιφερειακά τα οποία είναι ρυθμισμένα σε δευτερεύουσα κατηγορία (slave) τότε αυτά δεν μπορούν να ελεγχθούν από τους δέκτες.

DiSEqC™ 1.1
Είναι μία παραλλαγή και εξέλιξη του DiSEqC™ 1.0 που προσφέρει μερικές επιπλέον εντολές που χρησιμοποιούνται σε εγκαταστάσεις ενός καναλιού επικοινωνίας. Στο επίπεδο αυτό οι εντολές στέλνονται πάνω από μία φορά ώστε να είναι σίγουρη η ανταπόκριση των περιφερειακών κυκλωμάτων. Επέτρεψε την κλιμακωτή επέκταση του πρωτοκόλλου DiSEqC™ 1.0 έτσι ώστε να μπορούμε να συνδυάσουμε ανεξάρτητους διακόπτες DiSEqC™ σε έναν κοινό και να δεχθούμε σήμα από έως και 64 διαφορετικά LNB, εξασφαλίζοντας έτσι λήψη έως και 64 διαφορετικών δορυφόρων.

DiSEqC™ 1.2
Το 1997 η EUTELSAT μαζί με την STAB όρισαν τις προδιαγραφές για την έκδοση 1.2 που πρόσθεσε στο πρωτόκολλο και την δυνατότητα κίνησης. Το DiSEqC™ 1.2 περιέχει εντολές για έλεγχο μοτέρ κίνησης μικρών (λόγω βάρους) αλουμινένιων πιάτων (μέχρι 1.2m), απευθείας από το δέκτη, μέσω ενός καναλιού επικοινωνίας από την κάθοδο της κεραίας, χωρίς χρήση πρόσθετης τροφοδοσίας ή πρόσθετου καλωδίου. Αυτά τα μοτέρ είναι έτσι κατασκευασμένα ώστε να δέχονται εντολές DiSEqC™ 1.2. Ο έλεγχος του μοτέρ γίνεται μέσα από το καλώδιο του LNB και το τόξο κίνησης του πιάτου είναι 100°. Το πρωτόκολλο έγινε αμέσως αποδεκτό και εφαρμόστηκε από μεγάλο αριθμό κατασκευαστών ψηφιακών δεκτών, ενώ απαιτεί κάποιες ρυθμίσεις ώστε να καταφέρει να δώσει τις βέλτιστες λήψεις.

DiSEqC™ 1.3
Επίσημα δεν υπάρχει αυτή η έκδοση αλλά μερικές φορές ονομάζεται έτσι το πρόγραμμα USALS για την κίνηση μοτέρ (που συνεργάζεται με το πρωτόκολλο DiSEqC™ 1.2)

DiSEqC™ 2.0
Είναι διπλής κατεύθυνσης επικοινωνίας (με κανάλι επιστροφής από τα slave περιφερειακά). Στηρίζεται στο σετ εντολών του επιπέδου 1.0 με την διαφορά ότι τα περιφερειακά κυκλώματα που το υποστηρίζουν στέλνουν απάντηση στον δέκτη για την κατάσταση λειτουργίας τους που επιβεβαιώνει την ύπαρξή τους, και την ομαλή λειτουργία τους. Έτσι ο δέκτης γνωρίζει την ύπαρξη ή όχι κάθε περιφερειακού στην εγκατάσταση (receiver=master / components=slave). Μπορεί να κάνει χρήση μέχρι και τεσσάρων διασυνδεόμενων διακοπτών και στέλνει τις εντολές μία φορά σε κάθε αλλαγή.

DiSEqC™ 2.1
Συνδυάζει το σετ εντολών των επιπέδων 1.1 και 2.0. Κάνει χρήση μέχρι και τεσσάρων ανεξάρτητων (μη διασυνδεόμενων) διακοπτών, εκπέμπει δύο φορές κάθε εντολή ώστε να είναι σίγουρη η ανταπόκριση των περιφερειακών κυκλωμάτων ενώ επιτρέπει και τον τηλεχειρισμό την ρύθμιση τους.

DiSEqC™ 2.3
Η έκδοση DiSEqC™ 2.3 δεν έχει αναγνωριστεί από την Eutelsat και μπορεί να μην συνεργάζεται σωστά με άλλες συσκευές που κάνουν χρήση των αναγνωρισμένων πρωτοκόλλων DiSEqC™ .

Όπως είναι προφανές, το επίπεδο 1.x αφορά καθαρά την αρχιτεκτονική των δεκτών ενώ το επίπεδο 2.x αναπτύσσει επιπλέον και την αρχιτεκτονική των περιφερειακών κυκλωμάτων τα οποία πρέπει να έχουν την δυνατότητα επικοινωνίας πέρα από την παθητική ύπαρξη τους στο επίπεδο 1.x. Το επίπεδο 3.x που βρίσκεται σε ανάπτυξη, περιλαμβάνει και ένα επιπλέον κανάλι ελέγχου που αφορά πάλι τους δέκτες (οι οποίοι πλέον θα μπορούν να ελέγχονται και να ρυθμίζονται μέσα από αυτό το κανάλι).

Στο επίπεδο 1.x στο οποίο δεν υπάρχει κανάλι επιστροφής υπάρχουν πολλοί περιορισμοί στην αρχιτεκτονική και τη λειτουργία μίας εγκατάστασης. Η ύπαρξη των πολλών διακλαδώσεων και η χρήση πολλών θέσεων λήψης (μέχρι και 64 LNB) απαιτούν την εκπομπή όλων των στοιχείων και σετ εντολών κάθε φορά που αλλάζει ο χρήστης το πρόγραμμα στον δέκτη. Δηλαδή κάθε φορά που θέλουμε να παρακολουθήσουμε ένα άλλο κανάλι στην τηλεόραση ο δέκτης στέλνει από την αρχή ένα πλήρες σετ εντολών που θα αρχίσουν να ελέγχουν ένα - ένα όλους τους μικροδιακόπτες και τα relays της εγκατάστασης ώστε να οδηγήσουν τη λήψη από τη σωστή δορυφορική θέση (κάτοπτρο / LNB) μέχρι τον δέκτη. Η ακολουθία είναι να στέλνονται πρώτα των σετ εντολών DiSEqC™ (ώστε αν υπάρχει slave περιφερειακό κύκλωμα στην εγκατάσταση να ανταποκριθεί) στη συνέχεια το τονικό φέρον σήμα και τέλος το συνεχόμενο τονικό σήμα των 22 ΚΗz αν αυτό είναι απαραίτητο. Όλα αυτά προϋποθέτουν καλή και σταθερή τάση από τους δέκτες και σωστές καλωδιώσεις χωρίς διακοπές αφού διαφορετικά δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν σωστά οι μικροδιακόπτες της εγκατάστασης και χωρίς να μπορεί να βρεθεί το σημείο του προβλήματος αφού δεν υπάρχει στο επίπεδο αυτό επιβεβαίωση σωστής λειτουργίας (δηλαδή δεν υπάρχει κανάλι επιστροφής).

Στο επίπεδο 2.x που υπάρχει πλέον και το κανάλι επιστροφής, αν όλα τα περιφερειακά κυκλώματα υποστηρίζουν την μέθοδο της απάντησης (slave IC), ο δέκτης «ρωτάει» και παίρνει απαντήσεις για την αρχιτεκτονική της εγκατάστασης. Στη συνέχεια είναι καθαρά θέμα λειτουργικού (software) του δορυφορικού δέκτη για την πιο «έξυπνη» χρήση του, ώστε να υπάρχει η λιγότερη δυνατή καθυστέρηση στις διάφορες μεταλλαγές καθώς και η σωστή λειτουργία όλου του συστήματος. Η δυνατότητα «απάντησης» στα LΝΒ τελευταίας τεχνολογίας για την ακριβή συχνότητα λειτουργίας του τοπικού ταλαντωτή που περιέχουν είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της χρήσης του καναλιού επιστροφής.

Εφαρμογές πρωτοκόλλων DiSEqC™

Υπάρχουν πολλές εφαρμογές στη χρήση του πρωτοκόλλου DiSEqC™. Από μια απλή εγκατάσταση ενός κατόπτρου μέχρι ξενοδοχειακές πολύπλοκες εγκαταστάσεις. Σε όλες τις περιπτώσεις το αποτέλεσμα της χρήσης είναι αύξηση των προγραμμάτων που θα κάνει λήψη ο τηλεθεατής. Kατά την αγορά δορυφορικού δέκτη, ο χρήστης θα πρέπει να ελέγχει το επίπεδο του πρωτοκόλλου που ο συγκεκριμένος χρησιμοποιεί. Αυτό μπορεί να το διαπιστώσει από το γράφημα που έχει επάνω του ο δέκτης και απεικονίζει το DiSEqC™ level που υποστηρίζει. Ωστόσο με την δυνατότητα των ψηφιακών δεκτών σε firmware upgrade (αναβάθμιση λογισμικού) μπορεί στο μέλλον κάποιος δέκτης να υποστηρίζει όλες τις εξελίξεις αυτού του πρωτοκόλλου. Όσο αφορά τα περιφερειακά κυκλώματα και αυτά επίσης αναφέρουν επάνω τους με γραφήματα το επίπεδο του DiSEqC™ στο οποίο λειτουργούν ώστε να ρυθμιστεί σωστά στη συνέχεια ο δέκτης.